KARABAŞ TECVİDİ, ZAMİR

https://www.youtube.com/live/gX0qbPrCEs4

BÂBU’Z - ZAMÎR
Soru :: Zamir neye denir?
Cevap : Kelimenin aslından olmayan (yuvarlak gözlü hâlara) zamir denir.
Soru :: Bu zamirler hangi hallerde med olur?
Cevap : Zamirin makabli hareketli olduğu olduğu zaman medd olur.(uzatılır). ُ ه َّ ن ِ ا . ِ ِبه . ُ لَه َ و . ُ ه ُّ ب َ ر . ِن م هره هم هُ ا Misal:
Soru :: Zamirler hangi hallerde med olunmaz?
Cevap : Zamirlerin mâkabli sakin olduğu zaman med edilmez (çekilmez).
Misal: هِ َلي َ ه ِ ع . َلي ِ ا . يهِ ِ ف . ُ ه ن ِ م . ُ ه ن َ ع Zamirden sonra gelen kelime sakin ise, zamir med edilmez. ِت :
Misal ا َ و َ م َّ الس ُ ه ُّ ِسي ُر ك
Soru :: Zamirlerde değişik durum var mıdır?
Cevap : Vardır. ُ َه َ فق ان َ م َ ه ِ َ و . َل ت ن َ ي م . ُ ه اكِ َ َو ف Kelimelerindeki yuvarlak hâler zamir gibi yazılmıştır, fakat zamir değildir.
Onun için de medd edilmezler (uzatılmazlar).
Bir de Furkân suresinde bulunan: ِيه ِ ف ُ َن م ا َ ه De ki Fihi medd edilir (uzatılır).
Bu kaide (kural) dışında kalmaktadır. Fihi zamirdir. Ama uzatılır.
Bu zamirin uzatılışında iki sebep vardır:
Birincisi, mana bakımındandır ki azab-ı mazâaf üzerine tenbih ve ikazdır ki erbâbına mâlumdur. İkincisi, Hânın esresinden, mimin ötresine geçmek lisâna ağır geldiğindendir.
Hâyı uzatarak okumak bu külfeti kaldırıp kolaylık sağlar.
Bir de ُكم َل ُ َضه ر َ ي De ki zamir olan hânın evveli harekeli olduğu halde çekilmez. Görünüştde hânın evveli her ne kadar harekeli gibi ise de aslında harekeli değil sakindir.
Çünkü هضه ر ه ي ه ُ nın aslı ُ َضاه ر َ .dır ي Cümlede in-i şartıye vardır. Bundan dolayı elif lâfzan düşmüş olduğundan, hükmen hânın mâkabli sâkin demektir. Zamirlerin mâkabilleri sâkin olunca, umum kaideye göre zamirler çekilmez – uzatılmaz. Misallerini kendi bölümlerinde gördük. Bazı yerlerde bir kaç kelime kural dışı gelmiş gibi görünürse de incelikleri, sebepleri vardır, arzettiğimiz gibi.